Mówiłam o tym w poprzednich odcinkach. Grzeczne dziecko to takie, które odzywa się na zawołanie, nie ma za bardzo swoich potrzeb, bo potrzeby rodziców są ważniejsze. Grzeczne dziecko podporządkuje się. 

“Dzieci głosu nie mają”. To znaczy, że dzieci mają nie wyrażać swoich opinii, nie mówić o swoich potrzebach, nie sprzeciwiać się, nie dyskutować, nie wykłócać. Gdy masz swoje zdanie i ono komuś nie pasuje, to lepiej zamilknij dziecko. A nawet jeśli pasuje to lepiej zachowaj je dla siebie, bo to i tak nikogo nie obchodzi. 

“Złość”. Grzeczne dzieci się nie złoszczą i nie powinniśmy się złościć, bo złość to jest coś złego. To nie jest prawda, bo to nie złość jest zła, tylko agresja jest zła. Mogę się wkurzyć i pójść pobiegać dookoła bloku, po czym wrócić i konstruktywnie i asertywnie, czyli z szacunkiem do siebie i innych rozwiązać problem. Wtedy poradziłam sobie z tą złością w sposób, który nie jest agresywny, tylko pokojowy, asertywny. Ale oczywiście mogę się wkurzyć i zdemolować dom, wyzywać ludzi, obrażać wszystkich albo obrazić się na miesiąc i nie odzywać się do innych, z którymi mieszkam pod jednym dachem. Wtedy to nie jest złość, tylko agresja. Nieodzywanie się to agresja bierna. 

Nie złość jest problemem i wolno nam się złościć, dlatego że złość pokazuje, kiedy coś się dzieje wbrew nam i kiedy przekraczane są w jakiś sposób nasze granice. Dzięki tej złości wiemy kiedy zareagować. Problem w tym, że często zamiatamy naszą złość pod dywan, nie reagujemy, ponieważ jesteśmy przekonani, że nie powinniśmy czuć złości. Zaczynamy na nią reagować, kiedy jesteśmy do tego zmuszeni, bo tracimy kontrolę. Jest w nas tyle złości, w każdej z sytuacji, nie zareagowaliśmy na naszą złość. Bo przecież nie wolno, prawda? Złość jest ok, bo to jest uczucie. Jest to sygnał dla nas samych, w naszym wnętrzu – inni nie muszą o tym wiedzieć. Agresja nie jest ok, bo jest destrukcją.

“Trzeba się dzielić”. To kolejna zasada, której ciągle uczone są dzieci. Słyszę często takie hasło, powtarzane już przez małe dzieci, że trzeba się dzielić. Jeżeli pójdę do moich sąsiadów i im powiem, że trzeba się dzielić, np. samochodem, albo, że chciałabym zaparkować na ich miejscu parkingowym – przecież trzeba się dzielić. Może oni podzieliliby się ze mną swoimi telefonami i laptopem – to będzie to ok? Trzeba się dzielić, czy nie? Właśnie, ta zasada jest zupełnie do kitu, bo jest zasadą dla dzieci, ale już nie dla dorosłych. 

Jeżeli nam się nabijało coś do głowy w dzieciństwie, to potem trzymamy się nieświadomie tego już jako dorośli. Jeśli trzeba się dzielić, to trzeba, jak nie chcesz, to i tak trzeba. Nikogo nie obchodzi, czego chcesz jako dziecko i co czujesz, że nie jest do podziału – bo jest to dla Ciebie ważne i akurat tym nie chcesz się dzielić. Masz ukochanego misia? To nic, nikogo to nie obchodzi, że nie chcesz się dzielić, bo przecież trzeba się dzielić.

Kolejna “fantastyczna zasada”, hasło powtarzane w wielu rodzinach: “Co sobie ludzie pomyślą? Co sobie ludzie pomyślą, że ty tak robisz? Że ty tak wyglądasz?”

Nie należy się wyróżniać. Trzeba być takim samym, szarym, w bardziej szalone dni może trochę granatowym, szaro-czarno-granatowym, zupełnie identycznym jak wszyscy w społeczeństwie. Gdy będziesz się wyróżniać i ubierzesz się na czerwono, to przecież sobie ludzie pomyślą. Oczywiście z tym wyglądem, to jest tylko przykład, bo to, “co sobie ludzie pomyślą”, może być powiązane dosłownie z każdą dziedziną życia. Może być tak, że co sobie ludzie pomyślą jak nie weźmiesz ślubu? Co sobie ludzie pomyślą jak poniesiesz porażkę? Co sobie ludzie pomyślą, jak się rozwiedziesz? Przecież, kurcze przysięgałaś?!

Następna z tych “fantastycznych zasad”, to że nie należy płakać. Dzieci nie powinny płakać, a w ogóle to powinny być zawsze wesołe, nie powinny nawet czuć smutku. Chłopcy to już w ogóle nie powinni płakać, absolutnie nigdy przenigdy, bo to oznacza, że są “mięczakami”. Generalnie, dziecko ma czuć emocje z krańca pozytywnego: radość, zadowolenie, byle nie za bardzo, żeby nikomu nie przeszkadzać zbyt głośnym śmiechem. Natomiast smutku nie może czuć, a rozpaczy i na skutek tego płaczu, to już w ogóle nigdy nie powinno doświadczać.

Na koniec, ta “fantastyczna reguła”, że należy być miłym, grzecznym i uczynnym. Często właśnie taka ma być żona dla swojego męża: miła, grzeczna i uczynna. Ma dbać o dom, ma sprzątać, usługiwać, podstawiać kapcie pod stopy, gotować nie przesoloną zupę, czekać z obiadem, ogarniać wszystko, w tym dzieci. Najlepiej, żeby też pracowała i przynosiła pieniądze do domu, tak, żeby mąż mógł po pracy odpocząć oglądając telewizję. To brzmi głupio, ale naprawdę mnóstwo osób dokładnie takiego wzorca podziału ról damsko-męskich doświadczyło, obserwując swoich rodziców w dzieciństwie. Należy być miłym, grzecznym i uczynnym, niezależnie od tego, co czujesz i czy coś Ci pasi, czy nie pasi. 

Wszystkie zasady, które wymieniłam, kolidują z byciem sobą. Jeżeli na przykład czuję, że ktoś mnie krzywdzi i odbiera mi coś, co jest dla mnie ważne, i przykładowo chce ode mnie czegoś, na co ja nie mam siły, chociażby nadgodziny w pracy – a ja mam inne plany, to według zasady, “trzeba być miłym, grzecznym i uczynnym” – odwołuję swoje plany, bo ta osoba tak bardzo prosi. Plany tej osoby nie powinny być ważne bardziej, niż moje plany. Chyba, że jest to sytuacja awaryjna. Ale jeżeli nie, to mam prawo powiedzieć, przepraszam, ale nie wezmę za Ciebie tych nadgodzin, ponieważ mam już zaplanowany dzisiejszy wieczór.