Mam dla Was taką historię. Wyobraź sobie polanę – ciepłą, zieloną. Światło sączy się przez liście, a wiatr porusza trawy i sprawia, że lekko falują niczym woda jeziora. Na skraju polany siedzi Róża. Z pozoru spokojna, ale nad nią jest cień. Nie rzuca się w oczy, nie krzyczy, tylko szepcze. Szepcze: „Może jesteś zbyt intensywna? Może za dużo chcesz? Wszyscy już z kimś są, a Ty? To nie może być przypadek, że kolejne związki Ci nie wychodzą. Na pewno coś z Tobą nie tak”. To wstyd. Nie pokazuje się od razu. Po prostu siedzi blisko jak cień. Zawsze krok za nią. Róża się prostuje, uśmiecha, zakłada włosy za ucho, poprawia bluzkę, jakby próbowała go zagłuszyć wyglądem, uśmiechem, ogarnięciem. Będzie dobrze – mówi. Ale w środku wie, że cień nie zniknął.

I wtedy pojawia się Mariusz. Wysoki, spokojny, ma w sobie coś z gór – stabilność, ciszę, opokę. Kiedy patrzy na nią, cień znika. On nawet nie musi nic robić. Wystarczy, że jest gdzieś w polu widzenia i czasem spojrzy w kierunku Róży. Róża zaczyna myśleć. Może on jest moim wybawieniem od wstydu? Może przy nim już nie będę musiała zasługiwać? Wystarczy, że po prostu będę. Więc stara się być miła, cicha, zrozumiała, niewymagająca, bezproblemowa, dopasowana. Nie dlatego, że taka jest z natury, a dlatego, że boi się, że cień wróci. Ale Mariusz nie jest czarodziejem. Jest człowiekiem. Ma swoje lęki. Milczy. Odsuwa się. A Róża słyszy w tej ciszy niepokojąco znajome szepty –„Zrobiłaś coś nie tak. To twoja wina. Nie wystarczasz”. I pewnego dnia Róża nie daje już rady. Słowa „nic się nie dzieje”, wypowiedziane przez Mariusza, kolejny raz ranią ją bardziej niż krzyk. Bo w tej pustce wraca wszystko – wszystkie razy, kiedy nie była dość. Wstyd już nie szepcze. Krzyczy.

Róża ucieka. Nie myśli. Nie analizuje. Po prostu, idzie na tyły starego domu, tam, gdzie nikt nie chodzi. Siada przy studni. Tę studnię pamięta z dzieciństwa. Zawsze ją fascynowała głęboka, ciemna, z taflą wody odbijającą niebo. I tam pęka. Już nie powstrzymuje łez. Nie udaje. Płacze tak, jakby z niej wychodziły łzy wszystkich kobiet, które nie mogły za wiele płakać. Pochyla się nad studnią. Patrzy w głąb. I nie widzi wody – widzi siebie. Zmęczoną, autentyczną, prawdziwą. I coś w niej mówi „dość”. Zdejmuje buty i idzie do lasu. Szumią gałęzie. Liście szeleszczą jak kobiece głosy. Ścieżka prowadzi ją głębiej, z każdym krokiem bliżej siebie. Róża w końcu siada pod starym drzewem – wysokim, szerokim, popękanym jak historia. Jego kora pachnie ziemią i czasem. I wtedy dzieje się coś dziwnego. Cisza przestaje być pusta. Staje się głosem. Drzewo przemawia nie słowami, lecz głębokim szeptem w sercu – „Znasz mnie Różo. Byłam tu, zanim zaczęto mówić kobietom, że muszą zasługiwać. Widziałam Twoje babki, Twoją matkę, ich milczenie, ich próby dopasowania się do kształtu, który je uwierał. Widziałam jak wstyd osiadał w ich ciałach, zanim znały słowa. Ale Ty przyszłaś tu, żeby to zobaczyć”. Róża czuje, że to nie tylko drzewo mówi. To mówi do niej natura, ziemia, wszystko, co starsze niż wstyd. I ona zaczyna widzieć. Wstyd nie jest tylko jej – to dziedzictwo. Nieprawda ubrana w powtarzane przez pokolenia zdania.

Zaczyna rozpoznawać głosy. „Nie przesadzaj. Nie bądź taka emocjonalna. Nikt Cię takiej nie pokocha. I znowu coś zrobiłaś źle. Jak nie masz nic mądrego do powiedzenia, to lepiej zamilknij”. To nie jej głos. To nie głosy prawdy. To głosy systemu, który bał się kobiecej mocy. A system ten nie został stworzony przez naturę, tylko przez ludzi. Bardzo możliwe więc, że jest wbrew naturze. I wtedy drzewo mówi – „Nie musisz walczyć. Wystarczy, że zobaczysz. Gdy patrzysz na wstyd z otwartymi oczami, on traci swoją władzę. Nie jesteś sama. Jesteś ogniwem. Ale możesz być też zmianą”. Róża oddycha głęboko pierwszy raz od dawna. Nie dla kogoś. Dla siebie. I w tym oddechu wstyd staje się lekki. Nie znika, ale traci cień, traci moc, już nią nie kieruje. Róża znów trafia na polanę. Spotyka tam Mariusza, ale patrzy na niego już inaczej – nie przez pryzmat tego „czy on mnie widzi?”, tylko „czy ja widzę samą siebie?”. Już go nie potrzebuje jako tarczy, jako protezy. Może go po prostu lubić. Może też odejść, jeśli to nie „to”. Bo nie boi się już wstydu. Bo rozpoznała jego źródło i uznała, że to nie jej wina. Jest wolna. Nie idealna. Może nie gotowa na zawsze, ale wolna w tym momencie.